نقش مکمل بارمحوری و بارطولی در افزایش ظرفیت خطوط ریلی

روند جهانی افزایش بار محوری طی 180 سال گذشته از حدود 2 تن به 40 تن و بار طولی کمتر از یک تن بر متر به نزدیک 20 تن بر متر، توجه دائمی صنعت ریلی به این دو موضوع به صورت موازی و همزمان را نشان می‌دهد. هرچند شواهد مبین اهمیت اولیه بیشتر بار محوری است؛ چرا که ضریب چسبندگی پایین چرخ و ریل در لوکوموتیوهای بخار و تقاضای نیرو و سرعت بالاتر برای این وسیله ضرورت افزایش آنرا بیشتر می‌کرد و بدلیل بزرگ شدن ابعاد لکوموتیو متناسب با توان آن هر دو ویژگی بار محوری و بار طولی افزایش می یافت. لکن در سالهای اخیر با استفاده از فناوریهایی مانند تراکشن موتور جریان متناوب بار محوری لکوموتیوها محدود ولی بار محوری و بار طولی واگنها افزایش یافته است.
راه آهن ایران نیز در سال 1317 با بار محوری 7 تن کار خود را آغاز نمود و به تدریج تا سال 1348 بار محوری به 18 تن و بار طولی به 6 تن بر متر افزایش یافت، در این سال برای فراهم شدن شرایط ورود لکوموتیوهای GT26 بار محوری به 20 تن افزایش یافت، عامل محرک افزایش بار محوری در سال 1371 نیز بالا رفتن وزن لکوموتیو C30-7 بود.
یک نمونه مناسب برای این مبحث راه ­آهن آفریقای جنوبی است که در سال 2007 با شبكه ­ای به طول 22 هزار كیلومتر، با عرض 1065 میلیمتر دارای 2500 كیلومتر مسیر دو خطه، 8400 كیلومتر خط برقی، 3300 لكوموتیو، 112 هزار واگن باری بوده و 109میلیارد تن كیلومتر جابجایی بار داشته است. (مسیر صرفا مسافری، 2200 كیلومتر با 530 میلیون مسافر، 14 میلیارد مسافر كیلومتر)، این راه­‌ آهن برای توسعه ظرفیت در برخی مسیرهای معدنی بویژه از 1970 به بعد چند اقدام موثر انجام داد از جمله افزایش بار محوری از 18 به 26 و اكنون 30 تن، دوخطه كردن گلوگاهها با كاهش فراز در مسیر باردار، و افزایش طول خطوط فرعی برای راه ­اندازی قطارهای سنگین و طویل. هرچند شاخصهای این راه­ آهن در مقایسه با راه­ آهن­های دیگر جهان بویژه استرالیا در سطح پایین­تری قراردارد لکن با توجه به عرض کم خطوط ریلی باری در این راه ­آهن طرح­ها و اقدامات ایشان تحسین هر فرد متخصص در حوزه ریلی را برمی انگیزاند.
در مسیر تک خطه 861 کیلومتری سیشن- سالدانها با 10 محل تلاقی (ایستگاه) هر قطار 342 واگنه به وزن بیش از 41000 تن و طوط 3875 متر توسط 9 لکوموتیو برقی در 4 نقطه از قطار در شبکه برقی 50 کیلوولت جابجا میگردد و در حالی که قطارهای اولیه با 210 واگن با ظرفیت 80 تن بوده اکنون ظرفیت هر واگن به 100 تن رسیده است.

نگارنده : عباس قربانعلی بیک
مرجع : تین نیوز